नवदेहली/वार्ताहर:। सेनाप्रमुखः जनरल् उपेन्द्र द्विवेदी शुक्रवासरे सेना, वायुसेना, नौसेना च क्षमतानां एकी करणं निश्चितरूपेण भविष्यति इति प्रतिपादितवान् तथा च एकमात्रः प्रश्नः अस्ति यत् एतत् साकारं कर्तुं कियत्कालं यावत् समयः स्यात्। यदि बहुभिः एजेन्सीभिः सहव्यवहारः कर्तव्यःभवति तर्हि ‘नाट्यीकरणं समाधानम्’ इति सः अवदत्। अत्रत्याः मानेकशा-केन्द्रे ‘ऑपरेशन सिन्दूर: द अनटोल्ड् स्टोरी आफ् इण्डियास् डीप स्ट्राइक्स्इनसाइडपाकिस्तान’इतिपुस्तकस्य प्रकाशनानन्तरं मीडियाभिः सह संवादं कुर्वन् द्विवेदी एतानि वचनानि अकरोत्। जनरल द्विवेदी अवदत् यत् यदि बहुभिः एजेन्सीभिः सह व्यवहारं कर्तव्यं भवति तर्हि ‘नाट्यकरणं समाधानम्’ इति। अत्रत्याः मानेकशा-केन्द्रे ‘ऑपरेशन सिन्दूर: द अनटोल्ड् स्टोरी आफ् इण्डियास् डीप स्ट्राइक्स् इनसाइड पाकिस्तान’ इति पुस्तकस्य प्रकाशनानन्तरं मीडियाभिः सह संवादं कुर्वन् द्विवेदी एतानि वचनानि अकरोत्। अद्यैव प्रस्ताविते कदमे विविधाः विचाराः उद्भूताः ततः परं एकीकरणविषये तस्य स्थिति विषये पृष्टः। ‘एकीकरणं यदि अद्य न तर्हि श्वः भविष्यति’ इति सेनाप्रमुखः अवदत्। अस्माभिः केवलं द्रष्टव्यं यत् कियत्कालं भवति। एतदर्थं अस्माभिः केचन पदानि ग्रहीतव्यानि, येषु एकता, समन्वयः च अन्तर्भवति । अस्य कृते बहवः विषयाः चर्चां कर्तुं प्रवृत्ताः सन्ति। एकीकरणं किमर्थं ‘आवश्यकम्’ इति अपि सः व्याख्यातवान् । सः अवदत्, ‘यदा वयं युद्धं कुर्मः तदा सेना एकान्ते युद्धं न करोति। अस्माकं समीपे सीमा सुरक्षाबलम् भारत-तिब्बती सीमापुलिसः च सन्ति। ततः त्रयः सेनाः, रक्षा-साइबर-एजेन्सी, रक्षा-अन्तरिक्ष-संस्थाः सन्ति, अधुना वयं संज्ञानात्मक-युद्ध-एजेन्सी-विषये अपि वदामःएतदतिरिक्त रेलवे, एनसीसी, राज्यस्य प्रशासनिक संस्थाः, केन्द्रसर्वकारः च अपि अस्याः समग्र व्यवस्थायाः भागाः सन्ति… सः अवदत् यत्, ‘यदि एतावता एजेन्सीभिः सह समन्वयं कर्तव्यं भवति तर्हि एकीकरणद्वारा एव सम्भवति।’ एकीकृतकार्यक्रमेषु सेनापतिः आवश्यकः भवति। एकीकरणं सर्वथा आवश्यकम् अस्ति। वायुसेनाप्रमुखेन उक्तं आसीत् यत् सशस्त्रसेनाः नाट्य-आज्ञा-स्थापनार्थं किमपि दबावेन न आगच्छेयुः इति । समापनसत्रे रक्षाप्रमुखेन जनरल अनिल चौहान इत्यनेन उक्तं यत् त्रिसेवाकमाण्डस्य स्थापनाविषये सेनायाः ‘असहमतिः’ राष्ट्रस्य हितं मनसि कृत्वा निराकृतं भविष्यति। शुक्रवासरे मीडियाव्यक्तिभिः सह संवादं कुर्वन् सेनाप्रमुखेन विभिन्नसैन्यसाधनानाम् प्रणालीनां च मालसेवाकरस्य (जीएसटी) दरस्य न्यूनीकरणस्य विषये तस्य विचाराः पृष्टाः। सरकारस्य धन्यवादेन अस्य कृते सः अवदत् यत्, ‘अस्माकं रक्षागलियारेषु महत् प्रवर्धनं भविष्यति यतः अधिकं निवेशः भविष्यति। एमएसएमई-स्टार्टअप-संस्थाः न्यूनवित्तपोषणस्य कारणेन कष्टानां सामनां कुर्वन्ति। जीएसटी-कमीकरणेन तेभ्यः प्रवर्धनं भविष्यति। द्विवेदी उक्तवान् यत् सेना मुख्यतया त्रयः विषयाः-अनुसन्धानविकासः, प्रशिक्षणं आधुनिकीकरणं च -केन्द्रीक्रियते तथा च जीएसटी-कमीकरणेन त्रयाणां क्षेत्राणां लाभः भविष्यति। भारी उपकरणेषु जीएसटी-दराः १८ प्रतिशतात् ५ प्रतिशतं यावत् न्यूनीकृताः, येन सः अवदत् यत् ‘अस्माकं आधुनिकीकरणस्य उन्नयनस्य च कार्यस्य सुविधा भविष्यति’। निहस्त्रविमानयानानां (यूएवी) करकटौतिविषये सः अवदत् यत् एतेन अस्माकं बहु साहाय्यं भविष्यति। ‘ड्रोन्, यूएवी, प्रतियूएवी च भविष्येषु युद्धेषु महतीं भूमिकां निर्वहन्ति। अतः एतत् मनसि कृत्वा अस्माकं कृते एषा शुभसमाचारः अस्ति’ इति सः अवदत्। सिन्दूर-कार्यक्रमस्य अनन्तरं नियन्त्रण रेखायाः स्थितिविषये अपि सः पृष्टः। सेनाप्रमुखः अवदत् यत् अस्माभिः दीर्घकालीनदृष्ट्या तस्य प्रभावः द्रष्टव्यः।
‘किं अद्य राज्यप्रायोजितं आतज्र्वादं स्थगितम्? अहं न मन्ये। किमर्थम्? यतः अद्यापि थ्दण्-क्षेत्रे घुसपैठस्य प्रयासाः प्रचलन्ति। वयं कति आतज्र्वादिनः मारितवन्तः, कति च पलायिताः – एतत् पूर्वमेव मीडिया-माध्यमेषु निवेदितम् अस्ति’ इति सः अजोडत्।